Smakelijke kogels van Nijkerkse bodem

Ze zijn er in alle kleuren, hebben een zoete of zoute (salmiak) vulling en vinden met een dagelijks totaalgewicht van 2,5 ton hun weg richting Europese afnemers; de kogelvormige snoepjes van Van Wandelen Sweets. Business in Nijkerk maakte kennis met de derde-generatie-ondernemer Hans van Wandelen, die de leiding heeft over deze snoepfabriek van Nijkerkse bodem.

Wie begint er nou een snoepfabriek?
Tja, mijn opa dus! Hij begon in 1931, uit pure armoede. Samen met mijn oma bestierde hij een sigarenwinkel in Amersfoort, maar dat bracht niet genoeg op. Mijn oma ging verder met de sigaren, en mijn opa begon in hartje Amersfoort met het maken van zuurstokken. Die kunst had hij jaren eerder afgekeken tijdens een stageperiode en hij dacht: dat kan ik ook. Ik herinner me nog de roodkoperen pan op het vuur. Hij deed er water, glucose en suiker in, kookte dat mengsel en goot het leeg op een koelplaat. Vervolgens sneed hij er zuurstokken van die hij in grote, glazen stolpflessen deed. Die ventte hij uit onder winkels en andere verkooppunten.

Nog geen kogels dus?
Nee, dat kwam pas later. Naast de zuurstokken kwamen er zuurtjes bij, en hij maakte ook oud-Hollands snoepgoed zoals pepermunt en kaneelkussentjes.
Wanneer kwam jij in het bedrijf?
Ik had eigenlijk helemaal geen plannen in die richting. Mijn opa en vader, die later in het bedrijf kwam, redden het prima met elkaar. Mijn opa als ondernemer en mijn vader als boekhouder. Ik deed de LTS en daarna de soldeerstudie op de Philips School. Eigenlijk wilde ik de besturingstechniek in, maar dat was nergens te leren. De studie aan de Philips School was mij te eenzijdig, dus daar stopte ik mee. Toen ben ik gaan meewerken in de fabriek.

Hoe zag het bedrijf er toen uit?
We produceerden voornamelijk zuurtjes en oud-Hollands snoep. Mijn vader had het idee om in de lijn daarvan een kaneelstokje te gaan produceren met een laagje kaneelpoeder eromheen. Daar was op dat moment vraag naar. Om dat kaneelstokje te kunnen maken hadden we een nieuwe machine nodig. Die stond te koop in Horst, Zuid-Limburg. Met z’n tweeën gingen we er heen. Het ding bleek ongeschikt voor de kaneelstokjes, maar wél geschikt voor het maken van kogels met een laagje suiker eromheen. De eigenaar stopte met de productie ervan. Hij vertelde ons er echt alles over; de werkwijze, de receptuur en dat soort dingen. Het leek ons eigenlijk niks, want we hadden dat kaneelstokje in ons hoofd. Maar op de terugweg naar huis leek het ons toch best een goed idee. We hebben toen contact gezocht met de toenmalige eigenaar van het bedrijf en gevraagd naar de prijs voor receptuur en machines. Zijn vraagprijs was voor ons veel te hoog. We hebben uiteindelijk een machine in België gekocht voor vijfduizend gulden. En een klant in Duitsland hadden we ook al; via de verkopende partij. We konden dus beginnen.

En toen rolden de kogels binnen no time van de lopende band?
Nee, toen begon het drama. De machine liep continu vast en het ergste was: we kregen de receptuur niet sluitend. De ballen maken lukte wel, maar als ze van de band rolden kleefden ze aan elkaar vast. Niet te doen. Wat deden we in vredesnaam fout? Via de verkoper in Duitsland vonden we de gegevens van de man achter het recept van de kogels. Een man op leeftijd. Hartpatiënt. Na enig aandringen heeft zijn vrouw ons binnengelaten en hebben we hem ons probleem voorgelegd. Binnen no time had hij de oplossing. Er hoefde alleen een extra ingrediënt worden toegevoegd. Nee, ik kan je niet vertellen wat dat was. Dat is bedrijfsgeheim. Geheime receptuur.

De vader van Hans overleed in 2003. Vijf jaar daarvoor was de overname van vader op zoon al in gang gezet. De switch van het oud-Hollands snoep naar de kogels was bijna voltooid. De machines werden aangepast. Anno 2018 wordt er dagelijks 2,5 ton snoep geproduceerd (600.000 kilo op jaarbasis) en zijn er acht mensen werkzaam in de fabriek. Het snoep is in verschillende verpakkingen en onder verschillende namen en labels te koop in Nederland (bijvoorbeeld bij de Sligro en in de schepbakken van Jamin), maar ook in Scandinavische landen, Litouwen en Duitsland.

Jullie zijn succesvol in het buitenland?
In Nordrhein-Westfalen bijvoorbeeld zijn wij de absolute nummer 1. Want daar krijgt de concurrent geen voet aan de grond, Dat komt ook omdat onze kogels veel beter van kwaliteit zijn en zachter en beter gevuld. En wist je dat ze in Noorwegen grootverbruikers zijn van producten in aardbeiensmaak? Daar gaan alleen kogels heen in die smaak. Heel apart.

Wat zijn de bedreigingen voor jouw onderneming?
We hebben er al een aantal gehad in de afgelopen jaren. Eerst hadden we de hetze tegen pvc-verpakkingen die giftig zouden zijn voor voedsel, en een deel van ons snoep wordt daarin verpakt. Maar dat is gelukkig overgewaaid. Toen kwamen de kleurstoffen. Sommige daarvan mochten niet meer gebruikt worden. Daarin hebben we aanpassingen moeten doen. En de laatste jaren wordt natuurlijk de suiker als boosdoener weggezet. Terwijl blijkt dat suikervervangers ook bepaald niet gezond zijn. Daarin maken we vooralsnog geen aanpassingen. Snoep is en blijft een traktatie, toch? Naar suikervrij snoepgoed is er te weinig vraag om voldoende volumes te produceren.

Je bent 63. Al een opvolger in zicht?
Nee, nog niet. Die mag zich melden. Een ondernemer met ambitie voor zoetwaren en die handel in honderdsten van centen achter de komma leuk vindt. En natuurlijk een gevoel heeft bij levensmiddelen. Nee, van snoep houden is niet belangrijk, ik ben zelf ook geen groot liefhebber. Als ik snoep eet zijn het kogels met aardbeien-bramensmaak. Mijn favoriet.